ولادت
ابو محمد، مفضل بن عمر جعفى کوفى ، در اواخر قرن اول هجرى در شهر کوفه به دنیا آمد.
مقام علمى
او از چهره هاى سرشناس و از شاگردان ممتاز امام جعفر صادق و امام موسى کاظم و امام رضا علیهم السلام به شمار مى آید.
بنابر بعضى روایات وى امام محمد باقر علیه السلام را نیز درک کرده است .
وى روایات فراوانى را از امام جعفر صادق و امام موسى کاظم علیهماالسلام نقل کرده و از راویان بزرگ حدیث به شمار مى رود.
مفضل از مقام و منزلت بزرگى نزد آن دو امام برخوردار بوده و از طرف آن دو امام متولى در گرفتن اموال و مصرف آنها بوده است و این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان ائمه بزرگوار به وى است .

در روایتى آمده که امام جعفر صادق علیه السلام به مفضل فرمود:
((هر گاه دیدى میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعى بر سر مالى بوجود آمده تو خود از اموال من آن را بپرداز)).
و در روایتى از امام رضا علیه السلام آمده که آن حضرت فرمودند:
((مفضل انیس و همدم من است و در کنار او احساس راحتى مى کنم)).
روایت است که روزى مفضل خدمت امام جعفر صادق علیه السلام رسید. آن حضرت با دیدن وى خوشحال شد و لبخند بر لب هاى مبارک آن حضرت نقش بست و فرمود:
((اى مفضل ! به پروردگارم قسم که من تو را دوست دارم و هر کس را که تو را دوست بدارد هم دوست دارم .
اى مفضل ! اگر تمام یاران من آنچه را که تو مى دانى مى دانستند دیگر هیچگاه دو نفر از آنها هم با هم اختلاف پیدا نمى کردند)).
مفضل در پاسخ عرض کرد:((اى فرزند رسول خدا! گمان مى کنم شما من را در جایگاهى بالاتر از جایگاه خودم قرار داده اید)).
امام علیه السلام فرمودند:
((بلکه من تو را در جایگاهى قرار دادم که خداوند متعال قرار داده است)).
تألیفات وى
۱ – کتاب توحید مفضل ، که املاى امام جعفر صادق علیه السلام است و در آن به مباحث خداشناسى پرداخته شده و شهرت مفضل بیشتر به واسطه همین کتاب است .
۲ – کتاب الوصیه ، که در آن امام جعفر صادق علیه السلام مفضل را از امور مسلمانان و زندگى و خواسته هاى آنان و حوادث حال و آینده و اسرار جهان سفلى و علیا آگاه فرموده است .
۳ – کتاب الیوم و اللیله که شامل مستحبات و دعاهایى است که مفضل آنها را روایت کرده است .
۴ – کتاب علل الشرایع ، در بیان فلسفه احکام شرعى و فواید و منافع آن است .
۵ – کتاب الاهلیلجه ، این کتاب املاى امام جعفر صادق علیه السلام و در ردّ ملحدان و منکران خداوند متعال بیان شده است .
وفات
سرانجام مفضل ، پس از هشتاد سال عمر با برکت و خدمت در راه محمد و آل محمد صلوات الله علیهم در شهر کوفه دار فانى را وداع نمود و به بهشت برین سفر کرد.
امام رضا علیه السلام وقتى خبر وفات مفضل را شنید فرمود: ((او به آسایش ‍ و راحتى رسید)).