ابوحمزه ثمالی گوید:
امام سجاد علیه السلام فرمود:
حق خدای اکبر، بر تو این است که :
او را عبادت کنی و چیزی را شریک او قرار ندهی ، پس اگر تو با اخلاص ، این عمل را به جای آوری ، خداوند بر خود چنین قرار داده که امر دنیا و آخرتت را کفایت کند.
حق جان تو، بر خودت این است که :
آن را در طاعت خداوند به کارگیری .
حق زبان ، گرامی داشتن آن از دشنام و عادت دادنش به خیر و ترک یاوه گویی که فایده ای در آن نباشد. و نیکی با مردم و خوش گفتاری با آنان است .
حق گوش ، منزه داشتن آن از غیبت ، و آنچه که نباید بشنوی حق چشم ، این است که آن را از محرمات فروبندی . و نگاه کردن با آن را وسیله عبرت قراری دهی .
حق دستت ، این است که آن را به سوی چیزی که بر تو حلال نیست ، نگشایی .
حق پایت ، این است که به سوی محرمات راه نسپاری ، چرا که با این پاها بر صراط می ایستی .
پس بنگر، تا تو را نلغزاند تا در دوزخ افتی .
و حق شکم ، آن است که آن را ظرفی برای حرام نسازی ، و بیشتر از حد سیری نخوری

حقوق دیگران از نظر امام سجاد (ع)
حق خیرخواه تو ، این است که :
نسبت به وى تواضع کنى .
به سخنانش خوب گوش فرا دهى . اگر درست گفت ، خداى عزوجل را حمد گویى ، و اگر درست نگوید، بر او رحمت آورى ، و او را متهم نسازى ، و بدانى که او خطا کرده است . و از روى عمد سخن نگفته است . و او را بر آن خطا مواخذه نکنى ، مگر اینکه واقعا شایسته توبیخ باشد. که در این حالت باید به کار او اعتنا نکنى و توفیق تنها از خداست .
حق بزرگسال ، این است که :
او را به جهت سن او، بزرگ بدارى . براى تقدم در اسلام که پیش از تو مسلمان بوده
در اجلال او بکوشى ، نزد دشمنان با او روبرو نشوى ، در راه بر او سبقت نگیرى ، با او کودکانه رفتار نکنى ، او را به نادانى نسبت ندهى . و اگر با تو سبکى کرد، تحمل کنى . و به جهت حق و حرمت اسلام ، به او اکرام کنى .
حق کوچکتر، از تو در سن ، این است که :
در تعلیم به رحم آورى ، بر او ببخشایى و بر زشتى او پرده پوشى کنى ، با او مهربان باشى و به کمکش بشتابى .
حق کسى که از تو چیزى مى خواهد. این است که به اندازه نیازش به او ببخشى .
حق کسى که از وى درخواست مى کنى ، این است که اگر خواسته تو را به تو بخشید، با تشکر و معرفت فضلش از او بپذیرى . و اگر از تو دریغ داشت . عذر او را بپذیرى .
حق کسى که تو را در راه خدا خشنود سازد، این است که اول خداى تعالى را حمد گویى . سپس از او تشکر کنى .
حق کسى که با تو بد مى کند، این است که : او را عفو کنى و اگر بدانى که این عفو تو ضرر دارد، از دیگران در برابر بدرفتارى او کمک بخواهى ، که خداى تبارک و تعالى فرمود:
و لمن انتصر بعد ظلمه ، فاولئک ما علیهم من سبیل
و هر کس ، پس از ظلمى که بر او شده است ، براى دفع ظلم از دیگران یارى طلبد، بر او هیچ حرجى نیست

حقوق همنشینان از نظر امام سجاد (ع)
حق کسى که به تو نیکى کرده ، این است که :
او را سپاس گویى ، و احسان او را به یاد داشته باشى ، و میان خود و خدا برایش خالصانه دعا کنى . هنگامى که چنین کردى ، در نهان و آشکارا، او را شکر گزارده اى . سپس اگر قدرت یافتى ، به او عوض هم بدهى .
حق همنشین تو، این است که :
با او به نرمى رفتار کنى ، و با او نیکو سخن گویى ، از مجلس خود، جز به اجازه او بر نخیزى ، و کسى که پیش تو بنشیند، بى اجازه تو مى تواند برخیزد.
باید لغزشهاى همنشین خود را فراموش کنى . نیکى هاى او را در یاد خود نگاه دارى . و جز سخن خیر با او نگویى .
حق همسایه ات ، این است که :
او را در غیابش حفظ کنى ، و در حضورش بزرگ دارى ، و اگر به او ستم شد یاریش کنى . در پى عیب او نباشى .
و اگر زشتى در او سراغ داشتى ، بر او بپوشانى .
اگر مى دانى که نصیحت تو را مى پذیرد، در خلوت به خیر خواهى او بنشینى .
او را در سختى رها نکنى .
از لغزش او درگذرى .
گناهش را ببخشى ، با او کریمانه معاشرت کنى ، و قوتى جز به یارى خدا نیست .
حق رفیق ، این است که :
با تفضل و انصاف با او مصاحبت کنى .
او را بزرگ بدارى ، چنان که تو را بزرگ مى دارد. نگذارى در نیکى هاى به یکدیگر، بر تو سبقت بجوید. اما اگر از تو سبقت گرفت ، در ازاى کار نیک بهتر از او پاسخ دهى .
دوستش بدارى ، آنگونه که تو را دوست مى دارد.
اگر اراده گناهى کرد، او را از ارتکاب به آن باز دارى . بر او رحمت باش و عذاب مباش . ولا قوه الا بالله .
اما حق شریک ، آن است که :
اگر غایب شد، او را کفایت کنى . و اگر حاضر بود، حرمتش را پاس ‍ دارى .
بدون مشورت و همفکرى با او، به تنهایى حکم نکنى و راى ندهى .
مال او را حفظ کنى . در کار سخت یا آسان به او خیانت نکنى . چرا که دست خداوند تبارک و تعالى بر دو شریک است .
تا زمانى که به یکدیگر خیانت نکنند. ولا قوه الا بالله .

حقوق خانواده
حق مادرت این است که :
بدانى ، او تو را در شکم خود حمل کرد، به گونه اى که هیچ کس بار دیگرى را نکشید.
از ثمره قلب خود، به تو غذایى داد که هیچ کس به کسى ندهد.
با تمام اعضاى خود، در نگهدارى تو کوشید.
در این اندیشه نیست که گرسنه و تشنه بماند، تا تو سیر و سیراب شوى .
بى لباس بماند تا تو را بپوشاند؛ در آفتاب بماند تا تو در سایه باشى ، از خواب خود چشم بپوشد تا تو راحت بخوابى .
از گرما و سرما تو را نگاه داشت ، تا فرزند او باشى .
پس نمى توانى او را شکر گزارى ، مگر به توفیق و یارى و کمک خداوند.
حق پدرت ، آن است که :
بدانى او اصل وجود تو است ، که اگر نمى بود، تو هم نبودى .
پس هر نیکى در خودت دیدى که از آن شگفت زده شدى ، بدان که پدرت ، اصل نعمت بر تو در آن خیر بوده است . پس خدا را به اندازه آن حمد و شکر کن . و نیرویى جز به سبب خدا نیست .
حق فرزندت ، این است که :
بدانى از تو است ، و در دنیاى گذرا، به خیر و شر خود، وابسته تو است . و تو در برابر سرپرستى او مسئولى که او را نیکو ادب نمایى ، به سوى خداى عزوجل راهنمایى کن ، و در طاعت خدا به او کمک رسانى .
پس در کارهاى او بکوش ، مانند کوشیدن کسى که مى داند در نیکى به او پاداش مى گیرد. و اگر با او بدرفتارى کند، عقاب مى شود.
حق برادرت ، این است که :
بدانى دست تو و مایه عزت و قدرت تو است . پس او را سلاحى بر معصیت خدا مگیر، و براى ظلم کردن بر آفریدگان خدا، او را وسیله اى مساز.
و در برابر دشمنش ، یارى او را رها مکن .
و از خیر خواهى نسبت به او دریغ مدار. اگر اوامر خداى تعالى را پیروى کرد، چه بهتر. و اگر چنین نکرد، خدا را گرامى تر از او نزد خودت بدان . و نیرویى جز به سبب خدا نیست

حقوق معلم و شاگرد از نظر امام سجاد (ع)
حق کسى که با علم ، تو را تربیت مى کند. این است که ، او را بزرگ بدارى ، وقار محضر او را نگاه دارى .
به کلامش خوب گوش بسپارى .به سوى او رو کنى ، صدایت را بر او بلند نگردانى .
اگر کسى از معلم تو سوالى پرسید، تو پاسخ ندهى ، تا معلم خود جواب گوید.
در مجلس او، با دیگرى سخن نگویى .
نزد او از دیگران ، غیبت نکنى .
اگر کسى از او، نزد تو بدگویى کرد، حریم او را پاس دارى . زشتى هاى او را بپوشانى . و نیکى هاى او را آشکار کنى .
با دشمن او همنشینى ننمایى ، و دوست او را دشمن ندارى .
چون چنین عمل کنى ، فرشتگان خداى عزوجل به نفع تو گواهى مى دهند، که تو او را براى خداى عزوجل خواستى . و براى خدا از محضر او کسب علم کردى . نه براى مردم .
و اما حق کسى که در علم ، زیر دست تو است .این است که :
بدانى خداى عزوجل ، در علمى که به تو بخشیده ، تو را قیم بر آنان قرار داده است . و از خزائن خود بر تو گشوده است .
پس اگر در تعلیم مردم بکوشى ، و با ایشان بدرفتارى ننمایى . و بر آنان دلتنگ نشوى ؛ خداى از فضل خود، بر تو زیاده مى کند.
و اما اگر علم خود را از مردم ، دریغ دارى ، یا با مردم هنگامى که از تو کسب دانش مى کنند، مهربان نباشى ، بر خداى عزوجل حق است که علم و نور علم را از تو سلب کند، و جایگاه تو را از دلها پایین بیاورد

حقوق عبادت از نظر امام سجاد (ع)
حق نماز، این است که :
بدانى راه یافتن به درگاه خداوند عزوجل است ، و تو در حال نماز در پیشگاه خداى عزوجل ایستاده اى ، چون این را دانستى ، چنان بایستى که یک بنده ذلیل ، کوچک ، مشتاق ، ترسان ، امیدوار، خائف ، بیچاره ، ملتمس ، مى ایستد. در پیشگاه بزرگى ، با آرامش و وقار که او را بزرگ مى دارد.
آنگاه ، با قلب خود به نماز رو کنى ، و آن را با حدود و حقوق آن ، به پاى دارى .
حق حج ، این است که :
بدانى در آن مهمان خداى خودت هستى ، و به سبب آن از گناهانت ، خود به سوى خداى عزوجل مى گریزى . به آن توبه ات پذیرفته است ، و آنچه خداى تعالى بر تو واجب ساخته ، انجام مى دهى .
حق روزه ، این است که :
بدانى آن قفلى است که خداى عزوجل بر زبانت ، گوشت چشمت ، شکمت و شهوتت زده ، تا بدان حجاب تو را از آتش بپوشاند.
اگر روزه را رها کردى ، پرده اى را که خدا بر تو کشیده دریده اى .
حق صدقه ، این است که :
بدانى صدقه ، ذخیره تو نزد پروردگار توست . و امانت توست که براى آن به گواه گرفتن نیاز ندارى .
و سپرده اى را که در پنهانى به امانت گزارده اى به آن مطمئن ترى ، تا آنچه که به آشکار امانت مى گزارى .
و بدانى که این صدقه در دنیا، بلاها و بیماریها را از تو دفع مى کند. و در آخرت ، آتش دوزخ را از تو دور مى دارد.

ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالى گوید:
امام سجاد علیه السلام فرمود:
حق خداى اکبر، بر تو این است که :
او را عبادت کنى و چیزى را شریک او قرار ندهى ، پس اگر تو با اخلاص ، این عمل را به جاى آورى ، خداوند بر خود چنین قرار داده که امر دنیا و آخرتت را کفایت کند.
حق جان تو، بر خودت این است که :
آن را در طاعت خداوند به کارگیرى .
حق زبان ، گرامى داشتن آن از دشنام و عادت دادنش به خیر و ترک یاوه گویى که فایده اى در آن نباشد. و نیکى با مردم و خوش گفتارى با آنان است .
حق گوش ، منزه داشتن آن از غیبت ، و آنچه که نباید بشنوى ،
حق چشم ، این است که آن را از محرمات فروبندى . و نگاه کردن با آن را وسیله عبرت قرارى دهى .
حق دستت ، این است که آن را به سوى چیزى که بر تو حلال نیست ، نگشایى .
حق پایت ، این است که به سوى محرمات راه نسپارى ، چرا که با این پاها بر صراط مى ایستى .
پس بنگر، تا تو را نلغزاند تا در دوزخ افتى .
و حق شکم ، آن است که آن را ظرفى براى حرام نسازى ، و بیشتر از حد سیرى نخورى